بسم الله الرحمن الرحیم

فرهنگ بختیاری : میراث ماندگار

چه کَسی؟کُرکِینی؟

نزدیک 45 سال پیش بود که برای اولین بار جذب آداب و رسوم و فرهنگ بختیاری شدم ، و آن موقعی که پدرم

کتاب تاریخ بختیاری نوشته سردار اسعد را به من هدیه داد.

 

در فرهنگ بختیاری وقتی دو نفر به هم می رسند بعد از سلام و احوال پرسی اولین جمله ای که با مهربانی و عشق

می شنوی این است:

چه کَسی؟کُر کینی؟

کجایی هستی؟از کدام ایل و طایفه هستی؟فرزند چه کسی هستی؟

آیا از این زیباتر هم می شود؟

مهر و محبت ، عشق و صداقت ، زلالی و پاکی در این گفتگوها موج می زند.همه با هم مهربان و صمیمی .همه با هم

رفیق و فامیل و دوست. همه با هم یکرنگ و یکدل و هم سفر.همه دلسوز هم. همه غمخوار هم.

 

حفظ اصالت بختیاری

برای پدرم مهم بود که من اصالت بختیاری خودم را حفظ کنم ، و از همان بچگی با فرهنگ و آداب و رسوم و تاریخ قوم

خودم آشنا شوم.این خواسته و علاقه همه بزرگان و نیاکان اقوام لر خاصه در بین  بختیاری هاست ،که فرهنگ ،زبان

،لهجه ،آداب و رسوم  خود را در همه حال حفظ کنند و این برای حفظ و حراست و صیانت از  تاریخ وفرهنگ ،آداب و

رسوم ، فرهنگ عامه و فولکلور، میراث معنوی و غیر مادی ملت ها و قوم و قبیله ها بسیار مهم ،ضروری و حیاتی

است،که باعث تکرار پذیری و قابلیت انتقال آن به نسل های آینده است.که این میراث معنوی ماست.دامنه  این

گنجینه میراث معنوی در بختیاری بسیار وسیع و متنوع است.

فراگیری تمامی آموزه های بختیاری

یک پسر یا دختر بختیاری بایستی قبل از سن ده سالگی تمام آموزه ها و دانستنی های مربوط به فرهنگ بختیاری

مثل تاریخ بختیاری ، بزرگان ، خوانین ، فرماندهان و سرداران بختیاری ، زبان و گویش ، خاستگاه و زادگاه سرزمینی

خود  ، جایگاه و مرتبه ایلی و طایفه ای خود ، اصطلاحات و تکیه کلام های مرسوم محلی ، موسیقی و بیت و توشمال و

رقص دستمال بازی و ترکه بازی-باورها و مَتل ها و ضرب المثل های کاربردی روزانه، شرح دلاوری ها و شجاعت های

بزرگان  و ریش سفیدان قوم و ایل و طایفه ، از قصه عاشقانه عبده محمد للری و خدابس تا قصه شجاعت و رشادت

های شیر علی مردان و مادرش سردار بی بی مریم، از قصه دلاوری ابوالقاسم خان تا شرح ما وقع  تفنگ نه دال آعلیداد،

از جنگ مُنار و جنگ کُلُنگ چی تا جنگ سفید دشت و جنگ بَردِ شَه.از داریوش و آریو برزن و حکومت اتابکان تا علی

صالح خان و فتح قندهار، از سردار اسعد و شعر های زیبا و دلنشین داراب افسر تا دکتر پژمان و پروفسور عکاشه

و… ازفراگیری صنایع دستی قالیبافی و چوغا بافی و لی و هورجین تا آموزش پخت نان و دوشیدن بز و گوسفند و گاو تا

گرفتن سرشیر و کره و روغن خَش از دوغ و ماست ، از پخت غذاهای محلی،تا یادگیری آهنگ ها و آوازهای آهای گل و

دالالی و … برای دختران قبل از ده سالگی و… و برای پسران از برزگری و درو کردن و اسب سواری و تیراندازی تا بر پا

کردن سیاه چادر و بستن جُل بر اسب و قاطر و حَر(الاغ) از  ذبح گوسفند و کباب بختیاری تا خواندن بَیت و داینی

داینی و چو بازی و… و

حفظ سلسله مراتب ایلی و اجدادی

از همه مهمتر نام و شهرت و جایگاه ایلی و طایفه ای تمام اجداد و نیاکان خود تا آنجایی که پدر و مادر و بزرگان می

دانند و در یاد و خاطر دارند را فرا بگیرند.

ابوالفضل—>ابوالفضلِ حاج مراد—>حاج مرادِ لطف الله—>لطف اللهِ طاهر—>طاهرِگودرز—>گودرزِ کلی طاهر(کربلائی طاهر)—>کلی طاهرِامید

 

———————————————————————————–

———————————————————————————

—————————————————————————-

 

 

 

—————————————————————————-

 

 

 

 

 

 

 

 

————————————————————————

گنجینه های ملی و قومی

اما در طول تاریخ در اثر فقر و گرسنگی و کوچ دادن و تخت قاپو کردن ایلات و عشایر ،هجوم فرهنگ بیگانه که در حال

حاضر با گسترش روز افزون فضای مجازی خطر آن بیشتر احساس می شود،و تغییراتی که به سرعت در جامعه انجام

می گیرد،بسیاری از این آداب و رسوم و خرده فرهنگ ها و فرهنگ فولکلور در دهات و ایلات و عشایر ومخصوصا

شهرهای بختیاری نشین فراموش می شود.

و اگر امروز نسبت به حفظ و جمع آوری آنها اقدامی نشود دیری نمی پاید که بسیاری از این گنجینه های ملی و قومی

قبیله ای را از دست خواهیم داد.

میراث معنوی و غنی ماندگار

خوشبختانه با توجه به پیشینه کهن و درخشان تاریخی وگنجینه بسیار غنی و سرشار ازفرهنگ آداب و رسوم ،زبان و

لهجه و انواع پوشش و قصه و افسانه و متل و مثل، باور و بازی و موسیقی و ترانه و بطور کلی  دامنع وسیع و متنوع

فولکلور در منطق لر نشین و بختیاری نشین و عشق و علاقه و  دلبستگی اغلب مردم بختیاری و لر زبان به آداب و رسوم

و بطور کلی منابع فولکلوریک خود جایی بسی امید واری است این میراث معنوی عظیم و غنی ماندگار گردد.

خبر خوب اینکه خوشبختانه  این موضوع کاملا مشهود است که زنان و مردان لر و بختیاری ما در ایذه ، مسجد سلیمان

،  شوشتر ، اهواز ، یاسوج ، الیگودرز ، ازنا ، اصفهان ، فولادشهر ، شهرکرد و کوهرنگ به همان صورت سخن می

گویند (البته با لهجه های مختلف)و ترکه بازی و دستمال بازی می کنند که در تهران ، ملبورن ، تورنتو ، کالیفورنیا ،

کازان، لندن و پاریس حرف می زنند و  بازی می کنند و این نشان اصالت و غیرت و قوم دوستی و احترام لر زبان ها

  به فرهنگ غنی  خود است.

   

 

 

 

 

 

 

—————————————————————————–

 

———————————————————————————

گر ایران زمین بختیاری نداشت گمانم که از بخت یاری نداشت

از همان موقع شروع به نوشتن کردم .تاریخ و فرهنگ  و داب و رسوم ،لغات وکلمات ،اصطلاحات،ضرب المثل ها ،آداب

خاص،متل ها،افراد ،مشاهیر ،بزرگان،مکان ها،امام زاده ها ،نظرگاه ها ،قدمگاه ها و روایت های تاریخی  وفیلم و کلیپ

و آهنگ و موسیقی و … را از هر کس و هر کجا می شنیدم یا می دیدم  یادداشت و جمع آوری می کردم.در منزل و

مدرسه و دانشگاه و ورزشگاه و مجالس عزاداری و عروسی ،هر کجا می شنیدم یادداشت می کردم و این کار 40سال

ادامه داردکه  نزدیک 5 ترابایت از هزاران ماخذ، کتاب ، منبع و فیش تحقیقی از کلمات ، ضرب المثل ، اصطلاحات ،

  باورها ، متلها و آداب و رسوم و فرهنگ  از مشاهیر وامام زاده ها و پیر و سادات از صنایع دستی و اماکن سیاحتی و

  گردشکری منطقه بختیاری را که شامل می شود ضبط و جمع آوری کرده ام.

ز دست زمانه بباید گریست           ز برنو بدستان دگر هیچ نیست

دریغا کجایند شیران نر                تفنگهای برنو و اسب کهر

کجایند زن های مینا به سر           نشینند و زایند شیران نر

مرا دودمانم ز یک گوهر است       نژادم ز خورشید افزونتر است

گر ایران زمین بختیاری نداشت      گمانم که از بخت یاری نداشت

هر کتاب و مقاله و تحقیق و عکس و منبع و سایت و گروه وپیج و کانال  را که به موضوع بختیاری بوده مورد کنکاش و واکاوی قرار داده ام.

شاید جای تعجب باشد اما گاهی یک سند یا یک عکس تاریخی فوق العاده قدیمی مثلا راجع به سندها و خون بسها و

خرید و فروش بز و بیگ و گاو  تا قراداد انگلیسی ها با خوانین بختیاری  در موضوع نفت در مسجدسلیمان و سرزمین

بختیاری را در سایت های خارجی  و انگلیسی زبان یافته ام.

انقلاب مشروطه و نقش فرماندهان بختیاری

انقلاب مشروطه و نقش اصلی و محوری و بی بدیل سربازان و و دلاوران و فرماندهان شجاع  بختیاری  درشکل گیری و

پیروزی و مدیریت بعد از آن به کلی از تاریخ ایران حذف  و بایکوت شده است اما رد پاهایی در منابع و دانشگاه ها و

اندیشکده های خارج از کشور می توان یافت.

تنها ویدیوی لحظه ورود سرداران و فرماندهان بختیاری و فتح تهران

برای دیدن تنها ویدیوی تاریخی لحظه ورود سرداران و فرماندهان بختیاری و فتح تهران اینجا کلیک کنید !

————————————————————————–

اولین قشون که در جریان انقلاب مشروطه وارد تهران شد و حکومت تشکیل داد سرداران و سربازان بختیاری بودند

بخش اول ویدیو از سرداران و فرماندهان بختیاری در انقلاب مشروطه

————————————————————————–

اولین قشون که در جریان انقلاب مشروطه وارد تهران شد و حکومت تشکیل داد سرداران و سربازان بختیاری بودند

بخش دوم ویدیو از سرداران و فرماندهان بختیاری در انقلاب مشروطه

————————————————————————

آهای گل و شونی و برزگری

نواها،آهنگ ها ،بیت و دالالی و آهای گل ،زنان و مردان چقدر گوشنواز و  و آرامبخش است.

دستمال بازی و ترکه بازی در عروسی ها

 اسب سواری و نشونه گیری و شکار

شونی و برزگری .

——————————————————————–

کوچ و ایلاق و گرمسیری عشایر .

—————————————————————————

گاو و گوسفند و اسب و هَر(الاغ)و قاطر و بیگ(بزغاله) و میش و پِل و وِرزا .

نوای محزون گوگریو و مویه در عزاداری ها

——————————————————————————

هور و هور جین و شله و چوقا

 

——————————————————————————

گیوه و دبیت و شلوار قری و لچک و مینا

———————————————————————–

ریواس و توله و کنگر و اندش

—————————————————————————-

چویل و کلوس و دینشت

 

————————————————————————

بن وکلخونگ و گندم برشته و سیله

————————————————————————

کلگ و بلیط و کنار و لووی

————————————————————————-

آبریز و اوگندی و اوترشی

———————————————————————————–

 تیلیکه کنگر و نون تیری ونون توچری

———————————————————————-

کره و دوغ و ماست و روغن حیوانی مِن خِیگ

———————————————————————–

بازفت و وتاراز و اندکا

دیمه و لالی و مرغا

مالمیر و می سلیمون و دهکرد

شوشتر و یاسوج و چلگرد

دزفول و اهواز و  ازنا

الیگودرز و خرم آباد و دنا

فارسان و شوش و اندیمشک

اهواز و لردگان و باغ ملک

بروجرد و دهدز و اردل

ممسنی گچساران و هفتگل

و…

این راه و مسیر ادامه خواهد داشت …